Schulden, niemand heeft ze graag. Maar wat gebeurt er als iemand komt te overlijden die schulden had en jij bent aangewezen als erfgenaam? Moet je de erfenis dan nog wel aanvaarden? Of misschien weet je helemaal niks af van de financiële situatie die de overledene heeft achtergelaten. Wij gingen in gesprek met erfrechtspecialist Stef van Dinther van Verklaringvanerfrecht.nl om hier meer inzicht in te krijgen. In dit artikel vertellen we je alles wat je moet weten over de erfenis en schulden.

Ben ik verplicht om de erfenis en schulden te accepteren?
Het komt wel eens voor dat er ruzie ontstaat tussen broers en zussen om de erfenis van hun ouders. In het artikel Ruzie over de erfenis voorkomen gaan we hier wat dieper op in. Sommige mensen staan er echter niet altijd bij stil dat een erfenis ook flinke schulden met zich kan meebrengen. Dit is het geval wanneer de schuld een stuk hoger is dan het vermogen van de overledene. Je weet niet altijd van iemand of hij of zij schulden heeft en het accepteren van de erfenis kan dus zorgen voor een onaangename verrassing. De schuldeisers kloppen bij een overlijden namelijk aan bij de erfgenamen, tenzij je de erfenis niet accepteert. Het is namelijk ook mogelijk om de erfenis en schulden te weigeren of beneficiair te aanvaarden.

Erfenis en schulden weigeren
Als je bent aangewezen als erfgenaam, heb je ook het recht om de erfenis te verwerpen, oftewel weigeren. Het komt namelijk best regelmatig voor dat de schulden het vermogen van de overledene ver overtreffen. Er is dan sprake van een negatieve erfenis, wat dus betekent dat jij verantwoordelijk wordt voor alle achtergelaten schulden als je de erfenis aanvaardt.

Het kan natuurlijk ook zo zijn dat je een slechte band had met de overledene en dus niks met de erfenis te maken wilt hebben. Als je de erfenis verwerpt krijgt een andere naaste familielid de kans om het (voorwaardelijk) te accepteren of ook te weigeren. Je kinderen of kleinkinderen worden dan eerst tot de nalatenschap geroepen.

Het verwerpen van de erfenis loopt via de rechtbank. Het beste is om de schriftelijke verklaring zo snel mogelijk nadat je bent ingelicht over de erfenis in te dienen. Dit doe je bij een arrondissementsrechtbank in het arrondissement van de overledene. Het is echter wel zo dat je ook geen verrichtingen mag uitvoeren die een erfgenaam wel zou doen. Denk hierbij aan zaken als het ontruimen van het huis van de overledene of toch spullen van de overledene voor jezelf houden. Je wordt dan alsnog gezien als een wettige erfgenaam.

Ik heb de erfenis al geaccepteerd, maar wist niet af van de schulden
Een veel voorkomende vraag rondom het onderwerp erfenis en schulden is: 'Wat als ik de erfenis accepteer en er blijken later schulden te zijn?' Dat kan namelijk ook gebeuren. Erfrechtspecialist Stef van Dinther van Verklaringvanerfrecht.nl vertelt hierover het volgende: "Als je al weet dat er schulden zijn, kan je beter de beslissing maken om te kiezen voor beneficiair aanvaarden. Maar het kan natuurlijk ook gebeuren dat je de erfenis aanvaardt en helemaal niet afwist van de schulden of er ook geen enkel vermoeden van had." Van Dinther vertelt dat er voor dit soort situaties op 1 september 2016 een wet is ingevoerd genaamd Bescherming Erfgenamen Tegen Schulden, afgekort BETS. "Je kan terugvallen op deze wet wanneer je de erfenis aanvaardt, omdat je in eerste instantie denkt dat er is niks aan de hand is, en er later toch een schuld blijkt te zijn waar jij niks van afwist of welke je niet had voorzien." Van Dinther zegt er wel bij dat het een strenge voorwaarde is dat je vooraf echt geen weet had van de schulden. "Nu krijg je dus alsnog de kans om de erfenis beneficiair te aanvaarden, omdat je dan op die wet kan terugvallen."

Beneficiair aanvaarden
Hoewel er in het geval van erfenis en schulden eerder wordt gekozen voor het volledig weigeren van de erfenis, wordt er ook vaak voor gekozen om de erfenis beneficiair te aanvaarden. Beneficiair aanvaarden wordt ook wel eens aanvaarden onder voorwaarden genoemd. Er wordt meestal voor beneficiair aanvaarden gekozen als de erfgenaam al enige vermoedens heeft dat de schulden hoger zijn dan het bezit. Bij beneficiair aanvaarden wordt de nalatenschap afgewikkeld volgens bijzondere regels. Dit betekent dat er meer werk en tijd in zit en dat er extra kosten bij komen kijken. Ook als je kiest voor beneficiair aanvaarden moet je eerst een schriftelijke verklaring afleggen bij de rechtbank of je doet dit met een volmacht via de notaris.

Beneficiair aanvaarden gaat volgens een wettelijke vereffeningsprocedure waarbij er een opsomming wordt gemaakt van de schulden en het bezit van de overledene. De eventuele schulden hoef je niet zelf te betalen. Pas op dat je eventueel wel in privé kosten verschuldigd kan zijn als je een deskundige hebt ingehuurd en die kosten niet uit het vermogen van de overledene kunnen worden betaald. Mochten de opbrengsten uiteindelijk toch hoger zijn dan de schulden, dan ontvang jij deze opbrengsten. Van de bezittingen ontvang je niks totdat er zekerheid is dat de schulden allemaal zijn betaald. Beneficiair aanvaarden is dus een goed alternatief als je niet zeker bent van de financiële situatie van de overledene.

Ik betaal de uitvaart, zit ik nu ook meteen vast aan de erfenis en schulden?
Erfrechtspecialist van Dinther geeft hier meteen kort en duidelijk antwoord op: "Nee, het betalen van de uitvaart wordt niet gezien als een daad van aanvaarding van de erfenis." Dus daar hoef je je zeker geen zorgen om te maken. Maar in de wet is wel vastgesteld dat diegene die de uitvaartondernemer benadert, ook meteen wordt gezien als de verantwoordelijke voor de totale kosten van de uitvaart. Stel dat de overledene geen uitvaartverzekering had of als er onvoldoende geld is voor de uitvaart, dan ben je ook degene die opdraait voor al de bijkomende kosten. De nota van de gehele uitvaart wordt dus aan jou opgestuurd. Je zal deze dan ook zelf moeten betalen, tenzij je dit onderling anders regelt met familieleden.

Minderjarigen en schulden erven
Stel dat een minderjarige als enige is aangewezen als erfgenaam en er zijn schulden, wat gebeurt er dan? "Dat is makkelijk!" zegt van Dinther. "Namens een minderjarige kan je alleen beneficiair aanvaarden of de erfenis verwerpen, er is geen andere keuze mogelijk." Als er drie maanden na het overlijden zijn verstreken staat in de wet opgenomen dat de erfenis door de minderjarige automatisch beneficiair is aanvaard. “Dit is ter bescherming van de minderjarige, want anders wordt hij of zij op jonge leeftijd al onwetend opgezadeld met schulden."

Erfenis en schulden extra tip
Onze belangrijkste tip die wij je nog graag willen meegeven naar aanleiding van dit artikel is dat het altijd slim is om (indien mogelijk) vooraf na te gaan of de overledene schulden had voordat je de erfenis accepteert. Dit scheelt veel tijd, moeite én vooral geld natuurlijk.

Bronnen: infoNu.nl, Geld.nl, notaris.nl